بیمه بدنه، نوعی از بیمه غیراجباری است که معمولاً برای صاحبان وسایل نقلیه بعد از بیمه شخص ثالث که پوشش بیمه‌ای الزامی است، شهرت خاصی دارد. مطابق آییننامه بیمه بدنه اتومبیل (آییننامه شماره 53؛ مصوب 9 اسفند 84)، بیمه بدنه، در حالت پایه برخی خسارات را پوشش میدهد. همچنین میتوان با خرید پوششهای اضافی برای بیمه بدنه، ریسک حوادث ناخواسته دیگری را که ممکن است پیش آید، پوشش داد. ضمناً طبق قانون جبران برخی خسارات توسط بیمه بدنه غیرممکن است.

جالب است بدانید بیمه بدنه تنها برای خودروها قابل خریداری نیستند! طبق قانون و بنا بر اساس آنچه در واقعیت رخ میدهد(!) بیمه بدنه نه تنها برای خودرو بلکه برای هواپیما، کشتی، کِشنده و … نیز خریداری میشود.

خسارت های تحت پوشش بیمه بدنه خودرو

«بیمه بدنه خودرو چه خساراتی را پوشش میدهد؟»؛ شاید این پرسش، شروع خوبی برای شناخت بهتر بیمه بدنه باشد. بر اساس قانون، بیمه بدنه خودرو در حالت عادی، خسارت ناشی از موارد زیر را پوشش میدهد که به عنوان خطرات اصلی ارائه میشوند:

• برخورد خودرو با یک جسم (چه ثابت؛ چه متحرک)
• واژگونی و سقوط خودرو
• آتشسوزی، آذرخش یا انفجار خودرو یا لوازم یدکی اصلی همراه آن
• سرقت کلی خودرو (خسارت ناشی از سرقت خودرو یا خسارت ناشی از آسیب دیدن وسایل اصلی یا وسایل اضافی درجشده در بیمه‌نامه

همچنین بیمه بدنه خودرو، خساراتی را که در جریان نجات خودرو یا در حین انتقال آن پیش میآید، متقبل میشود. خسارت باتری خودرو و لاستیکهای خودرو نیز تا میزان 50 درصد قیمت نو پوشش داده میشوند.

علاوه بر این خسارات اصلی، خساراتی دیگر را بیمه بدنه خودرو با پرداخت حق بیمه بیشتر پوشش میدهد. برای مثال، هزینه‌های متعارفی که برای نجات خودرو، جلوگیری از بیشتر شدن خسارت و انتقال خودرو به تعمیرگاه پرداخت میشود، حداکثر تا 20% قابل جبران هستند.

خسارات فرعی، خسارتهایی که لزوماً تحت پوشش بیمه بدنه نیستند!

قانون، برخی از خسارات را در دستهبندی خسارات فرعی قرار میدهد و پوشش آنها را تنها مشروط به پرداخت هزینه جداگانه و خرید این خطرات میداند. پوششهای اضافی بیمه بدنه خودرو میتواند هزینه خسارات زیر را جبران کند و ریسک حوادث ناگهانی را کاهش دهد.

مطابق آییننامه بیمه بدنه اتومبیل، خسارات فرعی عبارتند از:

خسارات ناشی از بلایای طبیعی مثل سیل، زلزله و …

زیانهایی که به علت استفاده خودرو در مسابقات اتومبیلرانی یا تستهای سرعت به آن وارد میشود.

خسارات ناشی از حمل مواد اسیدی، منفجره و اشتعالزا البته درصورتیکه خودرو به عنوان یک خودرو برای حمل مواد اشتعالزا یا … بیمه بدنه شده باشد، این خسارات توسط بیمه‌گر پوشش داده میشوند.

خسارات ناشی از پاشیده شدن رنگ، اسید و مواد شیمیایی روی بدنه خودرو

سرقت جزئی خودرو (سرقت لوازم و قطعات خودرو)

زیان ناشی از کاهش ارزش خودرو؛ حتی اگر این کاهش قیمت به دلیل وقوع خطراتی باشد که بیمه‌گر به پوشش آنها متعهد شده است. برای مثال اگر در اثر پاشیدن یک ماده شیمیایی به خودرویی که دارای بیمه بدنهای با پوشش خطرات ناشی از پاشش مواد شیمیایی باشد قیمت خودرو افت پیدا کند، بیمه‌گر تنها به جبران خسارت ناشی از پاشیدن ماده شیمیایی به بدنه خودرو میپردازد و خسارت ناشی از افت قیمت خودرو را پوشش نمیدهد. برای پوشش دادن این مورد می‎توان از پوشش حذف استهلاک استفاده کرد.

خسارتی که در اثر عدم امکان استفاده از خودرو به دلیل بروز اتفاقات تحت پوشش بیمه بدنه به وقوع میپیوندد؛ بنابراین درصورتیکه برای مدتی نتوان از خودرویی که زیر آوار مانده است استفاده کرد، شرکت بیمه تعهدی در قبال خسارتی که به بیمه‌گر در اثر عدم امکان استفاده از وسیله نقلیه وارد میشود، ندارد؛ مگر اینکه پوشش هزینه توقف خریداری شده باشد.

پوشش ترانزیت نوع دیگری از پوشش فرعی است. این پوشش برای خودروهایی استفاده میشود که از کشور خارج میشوند؛ چراکه بیمه‌نامه بدنه تنها خساراتی را پوشش میدهد که در داخل ایران دچار حادثه شوند. با خرید این پوشش در صورت وقوع خسارت خارج از ایران نیز بیمه‌گر در قبال پرداخت خسارت متعهد میشود.

نوسانات بازار نیز در خسارات فرعی بیمه بدنه قابل پوششدهی است. سرمایه تحت پوشش بیمه بدنه بر اساس نرخ روز وسیله نقلیه تعیین میشود. با خرید این پوشش درصورتیکه ارزش خودرو بالا برود، سرمایه مورد بیمه نیز افزایش مییابد. در غیر این صورت اگر برای مثال خودرویی که ارزش مالی آن در بازار افزایش یافته است دچار سرقت کلی شود شرکت بیمه متعهد به پرداخت %80 نرخ اولیه خودرو است.

شکسته شدن شیشه در اثر سرما نیز در حالت عادی تحت پوشش خسارات اصلی بیمه بدنه نیست؛ اما با خرید این پوشش اضافی شرکت بیمه در قبال پرداخت خسارت ناشی از این حادثه متعهد میشود.

در صورتیکه خودور در اثر خطرات تحت پوشش بیمه بدنه به نحوی آسیب ببیند که بیمه‌گذار امکان استفاده از خودروی خود را نداشته باشد، با خرید پوشش هزینه رفتوآمد میتواند بخشی از این هزینه را از شرکت بیمه دریافت کند.

فرانشیز یکی از مباحث مهم در بیمه بدنه است که به آن خواهیم پرداخت. به صورت خلاصه فرانشیز درصدی از خسارت است که پرداخت آن بر عهده شخص بیمه‌گذار است. برای مثال فرانشیز پوشش سرقت کلی %20 است بدین معنا که در صورت سرقت شدن خودرو شرکت بیمه تنها %80 ارزش خودرو را میپردازد.

در صورتیکه بر بدنه خودرو میخ یا اجسام نوکتیزی کشیده شود شرکت بیمه هزینه خسارت را پرداخت نمیکند مگر اینکه بیمه‌گذار این پوشش را خریداری کرده باشد.

همانطور که ذکر شد، خسارتهای فوق از جمله خسارتهایی هستند که بیمه‌گذار میتواند بسته به شرکت بیمه‌ای که برای خودرو خود انتخاب میکند، با خرید پوششهای اضافی رفع کند. توجه به این نکته لازم است که لزوماً همه شرکتهای بیمه، همه پوششهای بیمه بدنه را ارائه نمیکنند. از این نظر، نمیتوان انتظار داشت که با مراجعه تصادفی به هر شرکتی، بتوان هر نوع بیمه بدنهای را خریداری نمود.

خسارتهایی که با خرید بیمه بدنه پوشش داده نمیشوند

فلسفه اصلی شکلگیری انواع و اقسام محصولات بیمه‌ای، کاهش ریسک است. رانندهای که بیمه شخص ثالث میخرد، حداقل ریسکی را که مطابق قانون جاری کشور ملزم به پوشش آن است، مدیریت میکند. شخصی که بیمه بدنه میخرد، ریسک بیشتری را تحت پوشش قرار میدهد؛ ریسکی که پوشش آن از نظر خریدار بیمه بدنه، ارزش وجه پرداختی برای خرید بیمه بدنه را دارد. بیمه مرکزی که به عنوان نهاد قانونگذار و ناظر بر شرکتهای بیمه در ایران فعالیت دارد، مجوز پوشش هر نوع خطری را به شرکتهای بیمه نمیدهد. خسارتهایی که طبق آییننامه بیمه بدنه، نمیتوانند توسط شرکتهای بیمه پوشش داده شوند عبارتند از:

خسارتهایی که به موجب جنگ، شورش، حمله یا اعتصاب به خودرو وارد میشوند.

خسارتهایی که ناشی از انفجارهای هستهای هستند.

خسارتهایی که به صورت عمدی توسط بیمه‌گذار، ذینفع یا راننده خودرو به آن وارد میشوند؛ طبق تعریف، ذینفع، فردی است که نام وی مطابق درخواست بیمه‌گذار، در بیمه‌نامه درج میشود و خسارت به وی پرداخت میشود.

خسارتهایی که در حین فرار از پلیس برای خودرو پیش میآید؛ البته درصورتیکه گریز از پلیس توسط فردی باشد که به صورت غیرقانونی و بدون اجازه مالک خودرو، اصطلاحاً خودرو را تصرف کرده باشد، بیمه‌گر خسارات وارده را پوشش میدهد.

خسارتهایی که توسط رانندهای بدون گواهینامه رانندگی به خودرو وارد است. درصورتیکه فرد گواهینامه رانندگی نداشته باشد یا گواهینامه آن باطل شده باشد بیمه بدنه خسارت وارده به خودرو را پوشش نمیدهد؛ همچنین درصورتیکه موضوع گواهینامه فرد با خودرو یا وسیله نقلیه که آن را میرانده است هماهنگ نباشد، بیمه‌گر خسارتی پرداخت نمیکند. برای مثال، درصورتیکه فردی با گواهینامه رانندگی لیفتراک، راننده یک خودروی سواری دارای بیمه بدنه باشد، بیمه‌گر، خسارتی را متقبل نمیشود.

خسارتهای ناشی از حوادثی که علت وقوع آن، استفاده از مشروبات الکلی، مواد روانگردان یا مخدر باشد.

خسارتی که در اثر بکسل کردن وسیله نقلیه دیگری به خودرو وارد میشود؛ بیمه‌گر، در قبال خودروهایی که بکسل کردن، جزو موضوعات بیمه‌ای آنها است و اصول و مقررات ایمنی توسط آنها رعایت شده است، متعهد به پرداخت خسارت است.

خساراتی که به دلیل حمل بار بیش از حد به خودرو وارد میشود.