بیمه عمر و سرمایه گزاری
بیمه عمر
به دلیل تغییر در سبک زندگی و شرایط محیط زیست، اخیراً در میان آشنایان دور و نزدیک خود می‌شنویم که شخصی به بیماری همچون سرطان، سکته قلبی و مغزی مبتلا شده است. واقعیت تلخی که در این شرایط با آن روبه‌رو می‌شویم این است که فرد علاوه بر این‌که باید روحیه خود را برای غلبه بر بیماری حفظ کند، باید با بحران‌های مالی مربوط به درمان یا گذران زندگی روزمره نیز دست‌وپنجه نرم کند. متأسفانه بالا بودن هزینه‌های پزشکی و دارویی شرایط معیشت را برای فرد بیمار و خانواده او بسیار سخت و طاقت‌فرسا می‌کند. بدتر از آن، زمانی است که سرپرست خانواده فوت می‌کند و افراد دیگر خانواده باید علاوه بر تحمل رنج از دست دادن عزیزشان به دنبال راهی برای تأمین معاش خود باشند. حداقل بخش مالی این مشکل می‌توانست با دوراندیشی و پرداخت هزینه‌ای بسیار کم حل شود. یکی از بهترین راه‌های موجود، خرید بیمه عمر است که می‌تواند از فشار این بحران‌ها بکاهد.
حتماً تاکنون نام بیمه عمر به گوشتان خورده است یا حتی با عناوین مختلفی مانند بیمه زندگی یا بیمه آتیه برخورد داشته‌اید. بیمه عمر به‌رغم مزایای فوق‌العاده‌ای که دارد در مقایسه با سایر بیمه ها، با استقبال کمتری مواجه شده است. برخلاف ایران، بیمه عمر سهم چشمگیری در بازار بیمه کشورهای پیشرفته دارد. در کشوری مانند ژاپن حدود 36% مردم تحت پوشش بیمه عمر هستند و طبق آمار رسمی در سال 2016 سرانه کشور آلمان حداقل یک بیمه عمر خریده‌اند . یکی از علل نرخ نفوذ پایین بیمه عمر در ایران می‌تواند در دسترس نبودن اطلاعات شفاف و درست در اختیار مردم باشد که تاکنون این نیاز و رغبت را در آن‌ها به وجود نیاورده است.
طرح‌های مختلف بیمه عمر به‌گونه‌ای تعریف شده‌اند که می‌توانند پاسخگوی نیازهای قشر گسترده‌ای از مردم با شرایط سنی، مالی و جسمانی متفاوت باشند. اگر در مورد مزایای آن مطالعه کرده‌اید و برای خودتان بیمه عمر تهیه کرده‌اید به خاطر تصمیم درستتان به شما تبریک می‌گوییم. اگر بی‌توجه از کنار آن گذشته‌اید به شما توصیه می‌کنیم این مقاله را تا انتها بخوانید تا به‌صورت کاملاً واضح و شفاف در جریان جزئیات مزایا و پوشش‌های تکمیلی آن قرار بگیرید.
عبارات مورد استفاده در بیمه عمر
درصورتی‌که به حوزه بیمه آشنا نیستید پیشنهاد می‌کنیم که حتماً قبل از ادامه متن، این بخش را بخوانید تا بتوانید مزایا و طرح‌هایی که در این مقاله به آن می‌پردازیم را به راحتی و درستی درک کنید.
- بیمه‌گر: بیمه‌گر همان شرکت بیمه است که وارد قرارداد با متقاضی خرید بیمه می‌شود.
- بیمه‌گزار: بیمه‌گزار شخصی است (حقیقی یا حقوقی) که اقدام به خرید بیمه می‌کند و پرداخت اقساط و حق بیمه بر عهده او خواهد بود.
- بیمه‌شده: بیمه‌شده کسی است که در واقع مورد بیمه است. برای مثال درصورتی‌که پدر خانواده برای فرزندش بیمه عمر خریداری کند، بیمه‌گزار پدر خواهد بود و بیمه‌شده فرزند. در بیمه عمر، بیمه‌شده تحت پوشش بیمه است نه بیمه‌گزار.
- سرمایه عمر: سرمایه‌ای است که در صورت فوت بیمه‌شده به ذینفعان او پرداخت می‌شود.
- سرمایه حادثه: سرمایه‌ای است که در صورت فوت بیمه‌شده بر اثر حادثه به ذینفعان او پرداخت می‌شود.
- ذینفع: ذینفع کسی است که در صورت فوت بیمه‌شده، سرمایه بیمه عمر به او تعلق خواهد گرفت. برای مثال شخصی خودش را بیمه می‌کند. در این حالت بیمه‌گزار و بیمه‌شونده خود او خواهد بود. در صورتی‌که در بیمه‌نامه‌‌اش همسرش را به عنوان ذینفع خود ذکر کند بعد از فوت او سرمایه بیمه عمرش به همسر او تعلق خواهد گرفت.
- مدت قرارداد: مدت‌زمانی که بیمه‌گزار متعهد به پرداخت حق بیمه است و شرکت بیمه، بیمه‌شده را تحت پوشش‌های بیمه عمر قرار می‌دهد. در شرکت‌های مختلف برای مدت قرارداد حداقلی وجود دارد که شما خود آن را انتخاب می‌کنید.
- ضریب تشکیل سرمایه بیمه عمر: ضریبی است که بر حق بیمه ماهانه اعمال می‌شود و سرمایه عمر را تعیین می‌کند. شرکت‌های مختلف ضرایب تشکیل سرمایه متفاوتی را ارائه می‌دهند. برای مثال حق بیمه ماهانه 20 هزار تومان است و ضریب تشکیل سرمایه 300. سرمایه عمر فرد 6 میلیون تومان خواهد بود.
- درصد افزایش سالانه حق بیمه: برای خنثی کردن اثر تورم بر سرمایه ذخیره شده در بیمه عمر و حفظ ارزش آن، سالانه درصدی به حق بیمه پرداختی اضافه می‌شود. بسته به شرکت بیمه می‌توانید ضرایب افزایش سالانه متفاوتی را انتخاب کنید.
انواع بیمه عمر
بیمه عمر 4 نوع مختلف دارد که به شرح زیر است:
بیمه عمر ساده زمانی
در این حالت بیمه‌نامه برای مدت محدودی معتبر است و تنها درصورتی‌که فرد در این بازه زمانی فوت کند شرکت بیمه سرمایه فوت او را به ذینفعانی که بیمه‌گزار تعیین می‌کند می‌دهد. درصورتی‌که فرد زنده بماند شرکت بیمه هیچ مبلغی به او پرداخت نخواهد کرد.
بیمه تمام عمر
در این نوع از بیمه عمر بعد از فوت فرد، سرمایه فوت به ذینفعان او می‌رسد. علاوه بر این پوشش‌هایی نیز می‌تواند شامل فرد شود.
بیمه عمر مانده بدهکار
در این نوع بیمه اگر فرد در حالی فوت کند که وام‌هایش را به‌طور کامل نپرداخته است، شرکت بیمه پرداخت باقی وامش را بر عهده خواهد گرفت و از ارث باقی‌مانده از او مبلغی کسر نخواهد شد و به این صورت خانواده فرد تحت فشار مالی نخواهند بود.
بیمه عمر و سرمایه‌گذاری
در این حالت فرد در واقع با پرداخت حق بیمه‌های ناچیز طی سالیان، سرمایه‌ای را ذخیره می‌کند که در بسیاری از مواقع می‌تواند راهگشای مشکلاتش باشد. این نوع بیمه در واقع اصلی‌ترین نوع بیمه عمر است و در این مطلب به آن خواهیم پرداخت. بیمه عمر و سرمایه‌گذاری در شرکت‌های مختلف بیمه در قالب طرح‌های مختلفی ارائه می‌شود و ممکن است با اسامی مختلفی معرفی شود. عنوان‌هایی مانند بیمه عمر و پس‌انداز، بیمه زنان خانه‌دار، بیمه تأمین آتیه، بیمه آتیه فرزندان و غیره که در واقع ماهیت آن‌ها صرف‌نظر از تفاوت در جزئیات یکسان است.
عموماً بیمه‌های عمری که صادر می‌شوند، بیمه عمر و سرمایه‌گذاری هستند. در واقع مردم این دسته را به‌عنوان بیمه عمر می‌شناسند. در این مقاله به‌تفصیل در مورد این نوع بیمه صحبت خواهیم کرد.
مزایای بیمه عمر
بیمه عمر علاوه بر پوشش‌هایی که ارائه می‌دهد و در بخش‌های بعدی این مقاله به آن‌ها خواهیم پرداخت، از لحاظ پس‌انداز و سرمایه‌گذاری نیز مزایای فوق‌العاده‌ای دارد. در ابتدا باید بدانید که حق بیمه‌ای که می‌پردازید در واقع حکم پس‌انداز را برای شما خواهد داشت. به این صورت که بعد از کسر کارمزد نماینده بیمه، کارمزد بیمه مرکزی و هزینه صدور ، باقی مانده آن طی سالیان پس‌انداز می‌شود که البته این کسورات تا تعداد سال معینی (بسته به شرکت بیمه) وجود دارد. به این پس‌انداز در بیمه عمر “اندوخته” می‌گویند. از ابتدای شروع قرارداد سودهایی نیز تحت عنوان سود تضمینی و سود مشارکت منافع به سرمایه شما تعلق می‌گیرد. در ادامه به توضیح بازپرداخت سرمایه‌ای که شما طی مدت قرارداد اندوخته‌اید می‌پردازیم اما برای درک بهتر اندوخته ابتدا در مورد سودهایی که به این سرمایه تعلق می‌گیرند صحبت می‌کنیم.
سود تضمینی
حداقل سودی که قطعاً از بیمه عمر دریافت می‌کنید، سود تضمینی نام دارد که میزان آن مصوب بیمه مرکزی است و در اغلب شرکت‌های بیمه یکسان است. سود تضمینی معمولاً به این صورت است که در سال‌های اول بیشتر است. سپس طی چند مرحله کاهش ناچیزی پیدا می‌کند و روی عدد مشخصی تا انتهای قرارداد ثابت می‌ماند. طبق آیین‌نامه 68-3 بیمه مرکزی در بیمه‌های عمر و سرمایه‌گذاری در دو سال اول 16% سود تضمینی به سرمایه اندوخته بیمه‌گزار تعلق می‌گیرد، 13% در دو سال دوم و سال پنجم و بعد از آن 10% علی‌الحساب.
سود مشارکت منافع
شرکت‌های بیمه با سرمایه اندوخته شده بیمه‌گزاران در پروژه‌های اقتصادی سودآور شرکت می‌کنند و سود حاصل از آن را با بیمه‌گزار قسمت می‌کنند.سهم بیمه‌گزار از سود مشارکت منافع طبق مصوبه بیمه مرکزی 85%است. در نهایت مجموع سود تضمینی و مشارکت منافع به‌صورت یک درصد واحد اعلام می‌شود. برای مثال سود 22% که 16% آن مربوط به سود تضمینی و 6% آن مربوط به سود مشارکت منافع است.
بازخرید بیمه‌نامه
پیشتر گفتیم که حق بیمه‌ای که می‌پردازید پس‌انداز می‌شود و شما می‌توانید بعد از گذشت چند ماه از مدت قراردادتان بسته به اساسنامه شرکت بیمه، اندوخته خود را بازخرید کنید و بیمه‌نامه را فسخ کنید. ارزش بازخرید در جدول‌هایی که شرکت‌های بیمه ارائه می‌دهند بر اساس مدت گذشته شده از شروع قرارداد محاسبه شده است و به متقاضیان خرید بیمه ارائه می‌شود. در پایان قرارداد ارزش بازخرید بیمه عمر که مجموع حق بیمه‌هایی است که پرداخته‌اید به‌علاوه سودهایی که به آن تعلق گرفته است بسته به سیاست‌های شرکت بیمه به‌صورت یکجا یا در صورت تمایل شما به‌صورت مستمری پرداخته خواهد شد که البته پرداخت مستمری نیز شروطی دارد که در شرکت‌های مختلف تفاوت دارند.
دریافت وام بدون ضامن و وثیقه
ااگر به هر دلیلی به پول احتیاج داشتید و سرمایه خود را در بیمه عمر پس‌انداز کرده‌اید اصلاً نگران نباشید. بسته به سیاست‌های شرکت بیمه بعد از گذشت مدت 2سال می‌توانید بدون هیچ تشریفاتی اعم از معرفی ضامن و ارائه وثیقه تا 90% ارزش بازخرید خود را وام بگیرید. برای مثال اگر ارزش بازخریدی شما تا آن لحظه 10 میلیون تومان باشد شما می‌توانید تا 9 میلیون تومان وام دریافت کنید.
تعیین ذینفع توسط بیمه‌گزار
در بیمه عمر می‌توان از قانون وراثت تبعیت نکرد و سرمایه اندوخته شده و سرمایه فوت را به هر نسبتی بین افراد مدنظر فرد بیمه‌شده تقسیم نمود. برای مثال اگر مرد یا زنی تمایل داشته باشند که سرمایه بیمه عمرشان از وراثت خارج شود (بین وارثان قانونی تقسیم نشود) و تنها به همسرشان برسد می‌توانند این موضوع را در بیمه‌نامه مشخص کنند تا بعد از مرگشان طبق آن عمل شود.
معافیت مالیاتی
یکی از مزایای بیمه عمر این است که سرمایه آن از هرگونه مالیاتی (مالیات بر ارث، مالیات بر درآمد،…) معاف است. در این حالت بعد از فوت شخص بیمه‌شده نه تنها سرمایه بین ذینفعانی که خود فرد انتخاب کرده است تقسیم می‌شود که هیچ مالیاتی نیز مشمول این سرمایه نمی‌شود. خرید بیمه عمر به این دلیل به‌ویژه برای افراد با تمکن مالی بالا پیشنهاد می‌شود.