در میان انواع طرحهای بیمهای که از جانب شرکتهای مختلف ارائه میشوند، بیمه شخص ثالث همچنان پرمخاطبترین نوع بیمه است. بدون شک یکی از دلایل اصلی سهم بالای بیمه شخص ثالث در بازار ایران، اجباری بودن این بیمه است. بهصورتیکه اگر وسیله نقلیهای تحت این پوشش نباشد، ممکن است عواقب جبرانناپذیری داشته باشد که به آن خواهیم پرداخت.
اما بهراستی بیمه شخص ثالث چه مواردی را پوشش میدهد و علت نامگذاری این بیمه چیست. در پوشش بیمه شخص ثالث، شخص اول مالک وسیله نقلیه یا بیمهگزار، شخص ثانی شرکت بیمه یا بیمهگر و شخص ثالث فرد زیاندیده غیر از راننده مقصر در حادثه هستند.
برای مثال در یک حادثه رانندگی هزینه درمان، فوت و خسارت وارد شده به اموال تمامی افراد زیاندیده، تحت پوشش بیمه شخص ثالث قرار میگیرد. راننده مقصر نیز تحت پوشش بیمه حوادث راننده که به تازگی جزئی از بیمه شخص ثالث شده است قرار میگیرد. با این تفاوت که بیمه حوادث راننده تنها خسارتهای جانی را پوشش میدهد و در برابر خسارات مالی مسئولیتی ندارد.
بیمه شخص ثالث را تمامی شرکت ها بیمه ارائه میدهند و نرخ بیمه در شرکتهای مختلف میتواند متفاوت باشد. همچنین تفاوت در کیفیت ارائه خدمات این بیمه میتواند تأثیر بسزایی در میزان رضایت بیمهگزار داشته باشد.
در اولین قدم به این میپردازیم که حق بیمه شخص ثالث بر چه اساسی تعیین میشود و سپس به عوامل مؤثر بر قیمت نهایی خواهیم پرداخت.
اساس تعیین حق بیمه شخص ثالث و میزان پوشش مالی و جانی که به آن خواهیم پرداخت مبلغ تعیینشده برای دیه کامل یک انسان در ماه حرام است. هر ساله قوه قضائیه میزان مشخصی را به عنوان حق دیه کامل در ماه حرام اعلام میکند. در سال 99 دیه کامل در ماه حرام 440 میلیون تومان و در ماه غیرحرام 330 میلیون تومان تعیین شده است. در تقویم قمری چهار ماه ذیالقعده، ذیالحجه، محرم و رجب ماههای حرام به شمار میآیند. بدین معنی که اگر فوت ناشی از حادثه رانندگی در یکی از این چهار ماه رخ دهد میزان دیه 440 میلیون تومان و در باقی ماههای سال 330 میلیون تومان خواهد بود. بر همین اساس حداقل پوشش مالی نیز در سال 99، 11 میلیون تومان تعیین شده است که یک چهلم دیه کامل در ماه حرام است. بیمه مرکزی بر اساس این مبلغ، حق بیمه را به شرکتهای بیمه ابلاغ میکند. این مبلغ پایه حق بیمه خواهد بود. در مراحل بعدی میتوان با استفاده از تخفیفها و تغییر برخی از فاکتورهای مؤثر بر حق بیمه، قیمت بیمه شخص ثالث را کاهش یا افزایش داد.
محاسبه تخفیف عدم خسارت در بیمه شخص ثالث مدتی است که تغییر کرده است. قبلاً هر تعداد سال تخفیف که روی بیمهنامه قبلیتان نوشته شده بود به اضافه 1 میکردید (درصورتیکه بیمه قبلیتان یکساله باشد و در این مدت از آن استفاده نکرده باشید) و بهعنوان سالهای تخفیف عدم خسارت عنوان میکردید. الآن برای محاسبه تخفیف عدم خسارت این بیمه باید از درصد تخفیف بیمهنامه قبلی و حوادث راننده که هر دو بر روی بیمهنامه قبلی درج شده است استفاده کنید. بنابراین موقع دریافت استعلام قیمت بیمه شخص ثالث به بیمهنامه قبلی خود نگاه کنید؛ اگر درصد تخفیف ثالث 10 و درصد تخفیف حوادث راننده 5 باشد از همین اعداد برای استعلام قیمت استفاده کنید. در گام بعدی اینکه در مدت بیمهنامه قبلی از آن استفاده کردید یا نه اهمیت دارد. اگر در این مدت از بیمهنامه خودرو استفاده کرده باشید باید تعداد خسارتهای جانی، مالی و حوادث راننده را نیز از روی بیمهنامه بخوانید. درصورتیکه از بیمهنامه خودرو استفاده کرده باشید بر روی آن یک مهر زده شده که تعداد خسارت و نوع آن توسط مرکز پرداخت خسارت شرکت بیمه مشخص است. با استفاده از درصد تخفیف بیمهنامه و اینکه در این مدت از بیمهنامه استفاده کردید یا نه میتوانید میزان تخفیف عدم خسارت بیمهنامه خود را محاسبه کنید و استعلام قیمت بیمه شخص ثالث بگیرید.
کاربری خودرو تعیینکننده میزان ریسک خودرو برای رخ دادن حادثه و همچنین میزان هزینه معمول در یک حادثه رانندگی است. برای مثال خودروهای تاکسی یا آموزش رانندگی، بیشتر در معرض حوادث رانندگی هستند و باید حق بیمه شخص ثالث بیشتری را پرداخت کنند. تاکسیها موظف به پرداخت 20% حق بیمه ثالث بیشتر و خودروهای آموزش رانندگی موظف به پرداخت 15% حق بیمه ثالث بیشتر هستند. کاربریهای دیگری نیز تعریف شدهاست که برخی از آنها صنعتی، آمبولانس و حمل خون و آتشنشانی، بارکش، عمومی سازمانی و … هستند.
در مقابل تخفیف عدم خسارت بیمه شخص ثالث، جریمه دیرکرد آن موجب افزایش حق بیمه میشود. همانطور که اشاره کردیم بیمه شخص ثالث برای تمامی دارندگان وسایل نقلیه اجباری است. درصورتیکه در تمدید بیمه شخص ثالث وقفهای بیفتد به صورت روزشمار مبلغی به حق بیمه ماشین اضافه خواهد شد که برای خودروهای مختلف متفاوت است. اضافه شدن جریمه دیرکرد به حق بیمه ماشین به صورت روزشمار تنها تا 365 روز محاسبه و اعمال میشود؛ به این صورت که جریمه دیرکرد یک سال با دو سال فرقی ندارد.
مدت اعتبار بیمه نامه شخص ثالث میتواند از چند روز تا یک سال باشد. برخی از شرکتهای بیمه، بیمه شخص ثالث را به صورت روزشمار نیز ارائه میدهند. در کل خرید بیمه نامه شخص ثالث به صورت سالانه مقرونبهصرفهتر است. برای مثال قیمت بیمهنامه شش ماهه از نصف قیمت بیمهنامه یک ساله بیشتر است. چرا که بیمههای کوتاه مدت برای شرکتهای بیمه ریسک بیشتری دارند.
با افزایش نرخ دیه در سال 99 و مطابق با اعلام سازمان بیمه مرکزی نرخ بیمه شخص ثالث در سال 99 به میزان25 درصد نسبت به سال قبل افزایش پیدا کرده است. تعیین نرخ بیمه شخص ثالث برای هر خودرو به عواملی مانند نوع خودرو، تعداد سیلندر، کاربری خودرو، تخفیف عدم خسارت، سقف تعهدات بیمهنامه و جریمه دیرکرد بستگی دارد. بنابراین نرخ بیمه ای که در اینجا بیان میکنیم قطعی نیست و تنها به صورت نرخ پایه و مطابق اعلام سازمان بیمه مرکزی بیان میشود.